Nieuwe Niedorp – Het moet een machtig schouwspel geweest zijn, in de nacht van 22 op 23 juni 1941, toen de Vickers Wellington T2990 vlak boven Nieuwe Niedorp neerstortte. Jarenlang bleef de bommenwerper, inclusief de vijf Tsjechische bemanningsleden die met het vliegtuig ten onder gingen, onder de grond zitten. Twee jaar geleden is begonnen met de berging van de wrakstukken en de lichamen van de bemanning. Op donderdag 4 mei 2023 onthulden de ambassadeurs van Tsjechië en Slowakije in het bijzijn van de nabestaanden een gedenkteken én een herdenkingspaal om de plek te markeren.
Er was veel publiek aanwezig tijdens de plechtigheden, waaronder nabestaanden van de bemanning, de ambassadeurs van Tsjechië en Slowakije, burgemeester Rian van Dam, veteranen, ooggetuigen en tv-ploegen uit binnen- en buitenland. Voor de nabestaanden betekent de gedenkplaats veel. Lubor Kunc is familie van co-piloot Alois Rozum en was nog niet eerder op de plek van de crash geweest. “Het is voor mij een bijzonder moment, omdat we dit niet gewend zijn. Deze manier van eerbetoon was niet gebruikelijk in Tsjechoslowakije”.
Emotionele herinnering
De onthulling was een emotionele gebeurtenis, met toespraken van de ambassadeurs. “Het is een ongelofelijk verhaal”, vertelt Kateřina Sequensová, ambassadeur van Tsjechië, “over het doorzettingsvermogen van alle mensen die ervoor hebben gezorgd dat we deze helden, die hun leven voor ons hebben opgeofferd, nooit zullen vergeten.”
Het is al meer dan tachtig jaar geleden, maar de herinneringen aan de oorlog zijn nog steeds springlevend, juist door dit soort gedenkplaatsen. Lubor Kunc is vereerd dat er nu een nieuwe herinneringsplaats is toegevoegd. “Het was een hele mooie dag voor mij. Ik kan het verhaal vandaag eindelijk afsluiten met de herinnering aan deze herdenking op de plek waar ze zijn overleden.”
De berging
Het bergen van het wrak en de overblijfselen gebeurde in mei en juni 2021 in het kader van het Nationaal programma berging vliegtuigwrakken. Het wrak bevond zich tot zes meter onder de grond en moest met de nodige precisie worden opgegraven. Tijdens de opgravingen maakte NH Nieuws een aantal reportages. Van vijf Tsjechische bemanningsleden zijn resten gevonden, het zesde bemanningslid wist aan de crash te ontsnappen en werd gevangengenomen door de Duitsers.
Het terugvinden van de resten betekende ook een verandering in de status van de vliegeniers: van MIA (missing in action) naar KIA (killed in action). De bemanningsleden werden in juni 2022 begraven op de oorlogsbegraafplaats bij Bergen op Zoom.
Herdenkingspaal
Burgemeester Rian van Dam onthulde naast het gedenkteken een herdenkingspaal die de plek van de crash markeert. “Een bijzondere locatie krijgt vandaag een nieuw monument en een gedenkpaal. Zo kunnen we dit verhaal over vijf dappere jongemannen, die hun leven gaven voor de vrijheid, blijven vertellen.” Verspreid over de gehele gemeente Hollands Kroon zijn herdenkingspalen te vinden die allemaal een andere vliegtuigcrash markeren.
