Portret van een raadslid: Leo van Esdonk

In deze serie interviews spreken wij iedere zaterdag met een ander gemeenteraadslid. In dit deel: Leo van Esdonk van Behoorlijk Bestuur.

In misschien wel de mooiste buurt van Den Helder heb ik met Leo van Esdonk afgesproken voor een interview. De Javastraat is erg lang, dus ik moet even kijken waar ik moet stoppen. Eerlijkheidshalve moet ik bekennen dat ik een keer te ver doorrij, waardoor ik dus moet keren. Ach, dan staat de auto weer de goede kant op gericht als ik straks vertrek.

Getrouwd met een Jutter
Wanneer ik aan heb gebeld en door Leo ben binnengelaten nemen we plaats aan de keukentafel. Vanaf daar kijk je zo de mooie grote tuin in. Een mooie plek om te wonen zo, dichtbij alles. Ik begrijp dus wel waarom je jezelf hier zou vestigen, en ik vraag me af hoe dat zo is gelopen. Leo vertelt daarover een bekend verhaal dat ook in de toekomst nog vaak verteld zal worden. Hij is naar Den Helder gekomen voor de Marine en gebleven voor de liefde.

“Ik ben getrouwd met een Helderse. Dus ik ben niet hier geboren. Ik ben geboren in ’53 in ‘s-Hertogenbosch. Eigenlijk heb ik mijn hele leven het idee gehad om naar zee te gaan, en dat is gelukt. Daarom ben ik naar Den Helder gekomen en heb ik het KIM gedaan en ben ik bij de Marine gaan werken. Na mijn tijd bij de Marine heb ik de Zeevaartschool gedaan en ben ik weer gaan varen, want ik vond het gewoon leuk. Toen in ’73 ontmoette ik mijn vrouw hier, en zijn we getrouwd.”

“Sinds toen hebben we altijd een huis in Den Helder gehad, maar we hebben er niet altijd gewoond. Zo zaten we een tijdje in Duitsland, maar ook drie jaar in Virginia, en Curacao. Zelf heb ik ook in Italië, Irak en Florida gezeten, voor mijn werk dan. Dat was bij de Marine, dus ik heb altijd netjes in Nederland belasting betaald en AOW opgebouwd.” Den Helder bleef voor Leo en zijn vrouw wel altijd de thuisbasis: “Ja als je met een Jutterse bent getrouwd kom je Den Helder niet uit hoor, dat gaat niet lukken.”

Na het varen
“Ik was al langer geïnteresseerd in politiek, maar als je vaart lukt het niet om echt gedegen input te geven. Je bent veel weg en je hebt weinig tijd om je in te lezen. Als je iets wil doen met politiek moet je er echt zijn vind ik. Dat was voor mij na 2010, 2011. Ik was daarvoor wel geëngageerd hoor; de VVD, en Pim Fortuyn daarna. Toen was er de strijd tussen Rutte en Verdonk en was ik verbonden met TON, maar Rita heeft het niet zo lang volhehouden helaas. Daarna voelde ik dus niks meer voor de VVD en ging ik kijken naar de PVV. Die hadden we nog niet in Den Helder.” Met een aantal anderen is Leo toen de Helderse PVV fractie begonnen.

“Het gedachtegoed is niet zo fout hoor, van Geert Wilders.” Ik heb nog niets gezegd waaruit zou blijken dat ik dat denk, dus ik verwonder erover me dat Leo het gevoel heeft zich te moeten verdedigen. Hij is uiteindelijk wel uit de PVV gestapt, maar zijn gedachtegoed is in principe gelijk gebleven. Hij wilde alleen op een bredere manier politiek bedrijven en zei vorig jaar ten tijde van zijn overstap naar Behoorlijk Bestuur ook dat er meer is dan alleen asielzoekerscentra en BOA’s. “Ja het mooie van Behoorlijk Bestuur is ook dat alles bespreekbaar is en alles een onderwerp kan zijn. Daarnaast hebben we veel contact met inwoners nu, dat staat veel centraler. Daarnaast zijn inwoners ook sneller geneigd om met ons te komen praten.”

Een belangrijke motivatie voor het opstarten van een Helderse PVV en om zich te gaan bemoeien met de lokale besluitvorming was voor Leo een rechtvaardigheidsgevoel en een gebrek aan integriteit binnen de politiek. “We willen dat iedereen meepraat en dat er niet op voorhand akkoordjes worden gesloten. Ik noem dat wel eens gekscherend: De terreur van de democratie. Er wordt democratisch gekozen, maar daarna is het een beetje klaar met de democratie eigenlijk. Maar, zonder wrijving geen edelstenen, discussie is nodig om tot goede besluiten te komen. Je hebt niks aan kritiekloze meelopers, die zeggen ook niks wanneer je dreigt de fout in te gaan.”

Wisselende belangen
Daarin wordt Behoorlijk Bestuur op geen vlak geremd door provinciale of landelijke belangen. Lokale partijen zijn sterk aanwezig in de Helderse politiek, en dat is maar goed ook volgens Leo. “Wij zijn een lokale partij. We proberen wel wat aansluiting te zoeken bij het landelijke, maar dat is geen must. Andere partijen, ik noem het altijd de ‘kartelpartijen’, die zitten toch onder het adagium van Den Haag. Toen we bijvoorbeeld bezig waren met coalitievorming na de vorige verkiezingen wilde niemand met de PVV samenwerken, behalve de ChristenUnie dan. Het is sneu als je kijkt hoeveel mensen hun stem uitbrengen om vervolgens als viezigheid in de hoek te worden gezet, dat is niet democratisch.”

“Dit draagt ook niet bij aan het vertrouwen. Zo ook lokaal. Er is recent een onderzoek gedaan naar het vertrouwen in de lokale politiek waaruit bleek dat nog maar 11% van de bevolking vertrouwen had. Dat geeft aan dat er echt iets moet veranderen. Wij zien daarom graag dat de lokale politiek anders ingeregeld wordt. Ik zal niet meteen een ‘zakenkabinet’ noemen, maar wel een andere omgang dan nu. Niet meer dat wethouders altijd maar gesteund worden door hun partijen, een meer wisselende coalitie dus. Je zit als individu in de raad, dus je kunt als individu een afwijkende mening hebben. Je zult heus wel in de lijn van je partij denken, maar je zou best moeten kunnen differentiëren. Dan moeten wethouders hun meerderheid bevechten en zullen ze beter kijken naar de besluitvorming.”

“Het is wel van belang dat we dan kundige wethouders neerzetten die in algemene zin het vertrouwen hebben van de raad. Zodat we ze niet om elk wissewasje naar huis sturen. Op specifieke onderwerpen kunnen we dan best zeggen dat iets een slecht plan is of iets dergelijks. Zo komen we denk ik veel dichter in de buurt van hoe democratie bedoeld is.” Ik noem dat ik al meerdere raadsleden heb gesproken die wel iets voelen voor een raadsprogramma in plaats van een coalitieprogramma. Leo biedt nog een interessante variatie op dit idee: “Je kunt ook uitgaan van een raadsprogramma zonder voorbereiding. Dus je zegt gewoon, we hebben een zakelijk kabinet en de onderwerpen die langskomen werken we af. Als je vooraf zaken gaat uitstippelen zorg je er eigenlijk voor dat je de komende vier jaar vast zit en zonder consequenties werkt.”

Informatievoorziening
Hierbij is informatievoorziening voor Leo en Behoorlijk Bestuur als geheel erg belangrijk: “De politieke agenda is veranderlijk en er komen steeds nieuwe onderwerpen op. Niet alles kan- en moet worden vastgelegd in een coalitieakkoord en ik vind ook dat de gehele raad overal over moet meedenken. Het is dan jammer om te zien dat vanuit het college niet altijd alle informatie op tijd en juist bij alle partijen terecht komt. Met gedeeltelijke informatie kom je ook niet tot die wrijving die je nodig hebt. En het is allemaal niet zo geheimzinnig hoor. Er is een Wet Openbaarheid Bestuur. Als je iets van de gemeente wilt weten kun je dat zo opvragen. Bij de Marine hangt ook een mooie spreuk: Kennis is macht, maar karakter is meer. Soms wordt dan wel gezegd: ‘Maar kennissen is nog meer’, maargoed. Wat het aangeeft is enerzijds dat kennis heel erg belangrijk is, en daarnaast wat je met deze kennis doet.”

Leo hoopt dat Behoorlijk Bestuur nog meer positieve verandering kan brengen na de verkiezingen volgend jaar: “We hopen natuurlijk dat de verkiezingen succesvol verlopen en dat we groter worden. Dat we een partij worden waar ze niet meer omheen kunnen. Het zou sowieso fijner zijn dat er wat grotere partijen ontstaan, niet zo versplinterd. Want; Met splinters leg je geen parket. Als we wel in de coalitie komen en kunnen formeren willen we zeker invulling geven aan onze standpunten over de informatievoorziening en de wijze waarop we met elkaar omgaan. Eerst informatie, dan besluiten. Niet zoals het nu gaat, eerst besluiten en daarna informeren.”

Verkiezingen
Daar gaan dus de verkiezingen in maart 2022 nog aan vooraf. Behoorlijk Bestuur heeft geen moeite met het vinden van kandidaten vertelt Leo: “De lijst is bij ons een flexibel begrip moet ik zeggen. We hebben gezegd dat we graag een lijst met 50 mensen wilden en dat gaan we redden ook, we hebben meer dan 50 mensen zelfs. We hadden al een grote steunfractie met uitermate capabele mensen. Het laatste half jaar hebben we er veel mensen bijgekregen. Natuurlijk heb je richting die verkiezingen ook opportunisten, persoonlijk gedreven. Maar dat zijn vaak de eerste lui die afvallen als ze er ook iets voor moeten doen. Je bent dus al heel lang bezig om te selecteren zodat we straks een goede lijst hebben. Breed, verschillende inzichten en kwaliteiten, enzovoort.”

“Dat hoeven echt geen dertig altruïsten te zijn die het liefst al hun hebben- en houden zouden weggeven voor de stad Den Helder, maar er moet geen eigenbelang zijn. Per sector wil je eigenlijk ook iemand hebben die weet wat er speelt. Defensie, de grote bouwbedrijven hier. De TESO is ook belangrijk bijvoorbeeld. Op die manier kan je ook toenadering zoeken met inwoners, je hebt een netwerk. Als je in iedergeval weet wie je moet benaderen is dat al een hele stap. We sluiten niemand uit overigens, geen mensen en geen partijen. Dat is nou het mooie aan ons land en ons leven, we wonen ergens waar er wel vrijheid van meningsuiting is. Dat is niet overal zo, dat heb ik aan der lijve ondervonden.”

Mobiele versie afsluiten