Den HelderPolitiek

Burgerparticipatie en de nieuwe Omgevingswet: “Bedrijven krijgen meer invloed op ruimtelijke ontwikkeling”

Interview met dr. Michiel Stapper, assistent professor aan de Tilburg University

Advertentie:

Den Helder – De gemeente Den Helder heeft op 31 maart het participatieplatform ‘In gesprek’ gelanceerd. Inwoners kunnen hier hun mening geven en ideeën aandragen. In buurgemeenten bestonden soortgelijke platformen al en burgerparticipatie is een belangrijk onderwerp binnen de hedendaagse lokale politiek. Echter, niet alle vormen van burgerparticipatie worden unaniem positief ontvangen.

Dr. Michiel Stapper, Assistent Professor aan de Tilburg University, deed onderzoek naar burgerparticipatie en vond een aantal tekortkomingen. Hij denkt tevens dat de nieuwe Omgevingswet, welke op 1 januari 2022 in werking zal treden, deze tekortkomingen kan versterken. Door de wet wordt het makkelijker voor burgers en ondernemers om de ruimtelijke ontwikkeling te beïnvloeden. Momenteel beslist de Helderse raad over hoe zij hier invulling aan willen geven.

Wat zou een gemeente moeten overwegen bij een participatieplatform als ‘In gesprek’ ?

“In het algemeen zijn er een aantal zaken die je regelmatig ziet bij participatieprocessen. Vaak wordt participatie gezien als het doel, maar is men vergeten waarvoor het eigenlijk het middel is. Het doel zou moeten zijn dat een grote groep burgers gebaat is bij de uitkomt van het proces. Nu zie je dat het vaak een manier is om draagvlak voor een idee te creëren. Daarbij komt dat dat het meestal geen dwarsdoorsnede van de samenleving is die participeert.

Wat betekent het voor burgerparticipatie als de participerende groep geen goede afspiegeling van de samenleving is?

”Initiatieven worden vaak geleid door burgers die relatief welvarend en hoogopgeleid zijn. Taal is hierbij ook een belangrijk punt. Burgers die in staat zijn hun belangen goed te verwoorden en concrete eisen te stellen komen verder in het participatieproces. Deze bevoorrechte groep burgers kunnen zo sterk beïnvloeden hoe publieke middelen worden ingezet. Sociale ongelijkheden worden hierdoor verder vergroot. Het is mogelijk dat dit effect versterkt wordt door een online platform, omdat het bij minder bevoorrechte burgers wellicht meer van belang is om echt door te vragen naar hun wensen.”

Rondom de casus Willemsoord in Den Helder hoor je vaak dat burgers vinden dat er pas naar hun mening wordt gevraagd wanneer er al afspraken zijn gemaakt, blijkt dit ook uit uw onderzoek?

“Een veelvoorkomend probleem binnen de gebiedsontwikkeling is inderdaad dat ambtenaren afspraken maken met ontwikkelaars en daarna pas kijken naar burgerparticipatie. Dat betekent niet dat buurtbewoners niets te zeggen hebben, maar de lijnen waarbinnen geparticipeerd kan worden zijn als het ware al uitgezet. ”

Is dit een probleem? De democratisch verkozen gemeenteraad moet nog steeds instemmen.

“Dit is een interessante discussie en hier bestaat vaak verwarring over. Ik maak graag onderscheid tussen het buurtbelang en het algemeen belang. Verkozen politici vertegenwoordigen een algemeen stadsbelang en burgers over het algemeen enkel het belang van hun buurt. Het participatieproces is belangrijk omdat er inzichten uit de buurt worden verzameld, maar de raad is verkozen om de beslissingen te maken. Bij burgerparticipatie is er geen politieke verantwoordelijkheid. Een raadslid kan worden weggestemd wanneer het niet goed gaat, burgers niet. Democratische besluitvorming door de gemeenteraad blijft dus van belang. Burgers en de raad vervullen beide een andere rol.”

Op welke manier zal de nieuwe Omgevingswet deze processen veranderen?

“De omgevingswet heeft het imago dat participatie makkelijker wordt, maar als je de wet leest is dat niet per se zo. Het hangt sterk af van de individuele gemeente en of die participatierichtlijnen opstelt. Het is heel belangrijk voor raadsleden om nu te bedenken hoe participatie er volgens hen uit moet gaan zien en hoe zij groepen die normaal niet participeren erbij betrekken. Een ander onderdeel is namelijk dat participatieprocessen geëvalueerd gaan worden, bijvoorbeeld wat de uitkomsten van participatie zijn en wie de processen heeft bijgewoond. Hierbij is het van belang dat specifieke groepen niet disproportioneel oververtegenwoordigd zijn.”

Wat zijn dan de risico’s van de nieuwe wet?

“Wat er gebeurt in de omgevingswet is dat de raad bepaalde delen van het omgevingsplan overgeeft aan het bestuur. Dat is problematisch omdat zo de democratische controle weggaat. Je stimuleert hiermee nog meer dat wethouders met ontwikkelaars dealtjes gaan sluiten. Het doel van de Omgevingswet is het tegengaan van bureaucratie en daarom worden er geen duidelijke kaders gesteld. Het idee daarvan is dat elke casus anders is en andere oplossingen nodig heeft, maar het resultaat is dat het voor ontwikkelaars en de groepen die zich nu al weten te organiseren alleen maar makkelijker wordt. Bedrijven en personen met veel tijd en expertise krijgen daarmee nog meer invloed op de ruimtelijke ontwikkeling.”

Toon meer

Stijn Vos

Stijn Vos is werkzaam als politiek verslaggever bij Regio Noordkop. E-mail: stijn@regionoordkop.nl

1 reactie

  1. In Den Helder alleen als je tot de incrowed behoort.

Wellicht ook interessant

Back to top button