Den Helder

Themamaand moet aandacht vestigen op Den Helder: ‘de meest gebombardeerde stad van Nederland’

Advertentie:

Den Helder – Een lezing van historicus Hans Nauta en een symbolische druk op de knop vormden het startschot van de themamaand ‘Den Helder, meest gebombardeerde stad van Nederland’ in De Kampanje op Willemsoord. Het initiatief van Stichting Erfgoed Den Helder moet de aandacht van het publiek vestigen op deze vaak vergeten geschiedenis. Onderdeel van de themamaand zijn lezingen, foto-exposities en een audiotour langs belangrijke plekken.

De burgemeester van Den Helder, Jan de Boer, gaf samen met commissaris van de Koning Arthur van Dijk, commandeur Peter van den Berg en de directeur van Stichting Erfgoed Den Helder Ariane Hoog het startsein voor de themamaand. Volgens de burgemeester is het belangrijk om stil te staan bij wat er is gebeurd: “De bombardementen hebben Den Helder gevormd. Tijdens de wederopbouw in de jaren direct na de oorlog, maar ook bij de daarop volgende uitbreidingen van de stad”. De sporen van de bombardementen zijn tot op de dag van vandaag te zien. “De architectuur uit de wederopbouwperiode wordt misschien gezien als niet mooi, saai of koud”, haalt de burgemeester als voorbeeld aan, “maar de prijzen op Funda van de snel opgetrokken noodhuisjes in Huisduinen of aan de Borneolaan vertellen een ander verhaal…”

Verborgen geschiedenis
Historicus Hans Nauta is ingeschakeld om het verhaal van de stad in kaart. Hij is gespecialiseerd in de luchtoorlog boven Noord-Holland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Den Helder heeft op een aantal verschillende manieren pech gehad, vertelt Nauta in zijn lezing tijdens de opening. Ten eerste was Den Helder een doelwitrijk gebied. Vliegvelden de Kooy en Texel, watervliegtuigbasis De Mok op Texel en natuurlijk de marinebasis in de haven waren belangrijke doelwitten in de buurt. Daarnaast was Willemsoord aangewezen als een zogeheten ‘last resort-target’. De vliegtuigen keerden via vaste routes terug naar Engeland en één van die routes liep over Texel. Als een vliegtuig de bommenlading onverhoopt niet had kunnen afwerpen, dan kwam men op de terugweg altijd nog langs Den Helder. In de verslagen werd het bombarderen van zo’n ‘laatste toevlucht’ vrij droog opgeschreven: “Area (het oorspronkelijke doelwit, red.) not located, so set course for home and attacked DEN HELDER. Spent 40 minutes finding the town and bombed this, two bursts being seen in estimated position.”

“Dat laatste is een belangrijk detail”, benadrukt Nauta. De instrumenten van de vliegtuigen waren namelijk niet zo nauwkeurig als tegenwoordig. Een onderzoek van de Royal Air Force al tijdens de Tweede Wereldoorlog naar de nauwkeurigheid van de bombardementen liet dat ook zien. “De resultaten van dat onderzoek zijn vrij schokkend”, zegt de luchtoorlogexpert. Van de afgeworpen bommenladingen kwam slechts twintig procent binnen een straal van vijf mijl van het doelwit terecht. “En dat is nog bij goed zicht! Bij slecht zicht kon dat percentage dalen tot zes en een half procent.” Het laat de “bittere realiteit” zien van de bombardementen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Een realiteit die de stad heeft getekend.

Wandelroute langs belangrijke locaties
Het verhaal van de bombardementen op Den Helder is een stuk minder bekend dan het bombardement op Rotterdam. Toch was Den Helder de plek waar het luchtalarm het vaakst klonk. De onbekendheid van deze bombardementen, die een enorme impact op de stad hebben gehad, is de reden voor de Helderse Erfgoedstichting om deze themamaand te organiseren. De stad is in totaal 153 keer gebombardeerd, zowel door de Duitsers als de geallieerden. Bij die bombardementen zijn in totaal bijna 1000 huizen vernield. Tijdens de oorlog moest de stad in totaal 179 doden en 168 gewonden betreuren.

Centraal in de themamaand staat de audiotour door het centrum van Den Helder. De tour geeft een blik door de ogen van Jan Frans van Os, hoofd van de Luchtbeschermingsdienst tijdens de oorlog. De wandeling voert van de Spoorstraat langs verschillende plekken in het stadscentrum en eindigt op Willemsoord, want dat was veelal het doelwit van de bombardementen. Met behulp van oude foto’s, kaarten en geluidsfragmenten geeft de audiowandeling een beeld van de situatie in de stad destijds, maar ook een vergelijking met hoe het nu is.

Met de bijeenkomst in de Kampanje is de themamaand officieel begonnen. De audiotour is hier te beluisteren. De eerstvolgende activiteit is een lezing van Ramon Boomstra op 11 mei in Fort Kijkduin. Meer informatie en het volledige programma is te vinden op de website https://www.bombardementenopdenhelder.nl/programma-mei—juni-2023/.

Toon meer

Klaas Omta

Klaas Omta is, in het kader van een landelijk samenwerkingsproject tussen lokale en regionale omroepen en de NOS, namens de NOS werkzaam bij Regio Noordkop als algemeen verslaggever. Hij is bereikbaar via klaas@regionoordkop.nl.

Wellicht ook interessant

Back to top button