De 26 rijkste aardbewoners bezitten evenveel als de armste helft van de wereldbevolking. Hun vermogen groeit met de dag. Ook in Hollands Kroon groeit het vermogen van enkele tientallen miljonairs met de dag, terwijl het spaargeld van de modale Noordkopper slinkt. Dat is het gevolg van oneerlijke belastingsystemen. Ook in Nederland is de belastingdruk oneerlijk verdeeld.
Nederland kent directe en indirecte belastingen. Directe belasting is bijvoorbeeld de loonheffing die bestaat uit premie volksverzekering en loonbelasting. Directe belasting is ook vermogensbelasting die wordt geheven over je vermogen. Over je geld op de bank bijvoorbeeld. Daarnaast is er indirecte belasting die je betaalt als je iets koopt. Bij het kopen van benzine, sigaretten en sterke drank betaal je niet alleen een hoge accijnsbelasting maar ook het hoge BTW tarief van 21%. Het ‘lage’ btw tarief wordt geheven over veel diensten en levensmiddelen. In de loop der jaren is het van 4 naar 6 en op 1 januari 2019 naar zelfs 9% gegaan. Daarom kun je het nauwelijks een ‘laag’ tarief meer noemen. Tegelijkertijd met de verhoging van dit tarief is de loonbelasting omlaag gegaan.
Niets aan de hand?
Het kabinet van Mark Rutte heeft een verhoging van het ‘lage’ btw tarief ingevoerd. De boodschappen worden iets duurder. “Maar dat is niet erg”, verklaarde Rutte, “want de inkomstenbelasting gaat evenredig omlaag.” Volgens Rutte is er dus niets aan de hand en blijft de koopkracht in stand. Maar waarom dan toch de belastingdruk verschoven naar de BTW, een indirecte belasting?
Intuïtief voel ik aan dat de verhoging van het lage btw tarief slecht zal uitpakken voor de laagste inkomens. Ik kan het als leek op fiscaal gebied niet uitleggen, maar iemand die dat wel kan is er onlangs op gepromoveerd. Belasting-wetenschapper L. Wijtvliet schreef een proefschrift over de gevolgen van het steeds verder verschuiven van directe naar indirecte belasting. Hij schrijft : “De verschuiving van directe naar indirecte belastingen leidt tot een schevere inkomensverdeling. Zij draagt bij aan toenemende economische ongelijkheid en kan op die manier het welzijn negatief beïnvloeden.”
Wijtvliet ziet een stijging van de criminaliteit, tweedeling in het onderwijs, vergroting van kansongelijkheid en anti-democratische tendensen als gevolgen van deze verschuiving. De keuze van Rutte c.s. voor een oneerlijk belastingsysteem zorgt dus voor een onveiligere samenleving en een verdere tweedeling van de maatschappij. Het welzijn van de gehele samenleving (niet alleen die van het arme deel, maar ook van het vermogende deel van de bevolking) zal door deze maatregel aangetast worden.
Zwartrijden
Iemand die zonder plaatsbewijs in de trein zit noemt men een ‘zwartrijder’, maar ook Iemand die niet (naar draagkracht) bijdraagt aan collectieve voorzieningen kan zo genoemd worden. Collectieve voorzieningen zijn bijvoorbeeld de AOW, gezondheidszorg, maar ook het wegennet en de politie. Aan al die voorzieningen dragen we (bijna) allemaal een steentje bij. We plukken er ook allemaal de vruchten van.
Sommige Nederlanders betalen weinig tot niets en dragen niet bij aan al die handige, noodzakelijke voorzieningen. Er zijn mensen die via slinkse belastingconstructies belasting ontduiken of ontwijken. Geen belasting betalen en tóch van collectieve voorzieningen gebruik maken: dat is niet sociaal, niet solidair, maar wél verwerpelijk…
Kees Zwaan
Hollands Kroon