Texel – In oktober 2014 werd voor het eerst vermoed dat de parasitaire worm Polydora websteri in de Waddenzee opgedoken zou kunnen zijn. Enkele onderzoeksjaren later is dat vermoeden nu bevestigd: de worm, waarschijnlijk afkomstig uit de Stille Zuidzee, is gearriveerd in Europese wateren. Onderzoekers van het Duitse Alfred Wegener Institute (AWI) en het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ), publiceren in het wetenschappelijk tijdschrift Marine Biodiversity dat ze de schelpenborende worm in oesters bij Sylt en Texel hebben aangetroffen en verwachten dat de worm al veel wijder verspreid is.
De worm Polydora wcebsteri is een bekende ‘onruststoker’ die gaatjes maakt in de schelp van oesters en daarbij zwarte blaren veroorzaakt. Aangetaste oesters zijn hierdoor in het wild kwetsbaarder als prooi en onverkoopbaar voor menselijke consumptie.
Ecosyteem
NIOZ-onderzoeker en co-auteur David Thieltges: “De worm manoeuvreert zich tussen de buiten- en de binnenwereld van de oester. Strikt genomen is het geen parasiet, omdat hij het oesterlichaam zelf met rust laat. Doordat de worm de schelp wel beschadigt, moet de oester veel energie steken in de reparatie van zijn omhulsel waardoor hij verzwakt raakt. Wilde populaties van de Japanse oester, exoten die in de jaren ’70 en ’80 zijn geïntroduceerd in het ecosysteem van de Waddenzee, waren tot nu toe goed bestand tegen roofdieren. Deze worm kan dat veranderen. Zwakke oesters met zachte schelpen zijn voor krabben en vogels makkelijkere prooien. Op de lange termijn kan dit zelfs een verschuiving veroorzaken in het ecosysteem.
De worm kan een groot probleem gaan vormen voor de oesterkwekerij, terwijl hij waarschijnlijk in eerste instantie ook is geïntroduceerd door de kwekerijen zelf. “Een groot deel van de invasieve soorten komt ons mariene ecosysteem binnen via de import van commerciële soorten en het vervoer van gekweekte individuen tussen de verschillende kweeklocaties. De lieveling gastheer van de boorworm is de Japanse oester die wereldwijd wordt verhandeld en gekweekt. Als de oester internationaal wordt verplaatst, dan reist de worm onbedoeld als verstekeling mee,” aldus Thieltges
Import van oesters
De onderzoekers, waaronder Thieltges en AWI-onderzoeker Andreas Waser, vonden de eerste Polydora websteri in de onmiddellijke omgeving van een oesterkwekerij die jonge oestertjes importeert uit een ‘crèche’ in Zuid-Ierland. Hun reisroute illustreert het mondiale karakter van de handel in oesters. Thieltges en Waser lieten weten dat deze locatie waar de worm voor het eerst is aangetroffen ook werd geplaagd door de grootste concentratie aan wormen. Zij vermoeden dat de komst van de worm in de Noordelijke Waddenzee verband houdt met de import van oesters.
Nu de invasieve soort is geïntroduceerd kan hij zich verder verspreiden als larfje of bijvoorbeeld meeliften op scheepsrompen. Dat kan verklaren waarom de worm ook is gevonden in de Mokbaai op Texel waar geen oesterkwekerijen voorkomen. Thieltges benadrukt nog eens dat het onwaarschijnlijk is dat de Texelse wormen van het 500 km verderop gelegen Sylt gekomen zijn en vermoed een andere oorsprong.
Verspreiding
“Een mogelijkheid zou kunnen zijn dat de wormenlarven die we in de Nederlandse Waddenzee vinden uit Zeeland zijn gekomen waar commercieel oesters gekweekt worden. Het team moet nog onderzoeken of de worm ook al in Zeeland zit. Nu moeten wij monsters nemen en een genetisch onderzoek doen in Nederlandse en andere Europese wateren om de herkomst en verspreiding van de worm in kaart te brengen. Wij weten nog niet precies waar hij vandaan komt, maar wat we wel weten is dat hij hier is en dat hij zich waarschijnlijk zal blijven verspreiden,” vertelt Thieltges.
