Den Helder – Appen, snappen, smurfen, BeRealen en TikTokken. Voor de pubers uit ‘Gen Z’ is het dagelijkse kost. Toch gaan deze social media begrippen ook hand in hand met termen als catfishing, spoofing, sexting en sextortion: De online wereld is niet alleen maar grappen en grollen. Om meer inzicht te krijgen in de online wereld van hun pubers kregen ouders van middelbare scholieren in Den Helder woensdagavond bij Scholen aan Zee van verschillende experts een toelichting. Een feest van herkenning voor ouders van puberende scholieren, maar met een serieus randje.
Burgemeester Jan de Boer opende de avond. Als vader van twee jonge kinderen had hij veel begrip voor de noodzaak van de informatieavond. Toen hij en veel van de ouders in de zaal opgroeiden was alles anders. Niet per definitie beter, maar wel anders volgens De Boer: “Als ik zie hoeveel informatie de jeugd van nu tot zijn beschikking heeft en hoe veel er nu al gecommuniceerd wordt, dan denk ik wel eens: Wat waren wij nog ‘bleu’ vroeger.”
Saskia Smith en Martine de Vente, oprichters van het platform ‘Tis hier geen hotel’ over het opvoeden van pubers, gaven de aanwezige ouders een inkijkje in die nieuwe wereld van communiceren. Al was het toch ook veelal een feest van herkenning. Zo liet Smith appjes van haar dochter zien die haar trui niet kon vinden: Wel twintig berichtjes achter elkaar in een paar minuten. Ook De Vente krijgt zulke berichten. Nadat ze een half uurtje niet reageerde op een berichtje van haar zoon stuurde hij: “Ben je dood?” Om maar niet te spreken over de vele betaalverzoekjes.
Goed voor de ontwikkeling, maar voorzichtig doen
Volgens de oprichters van ‘Tis hier geen hotel’ is sociale media wel degelijk goed voor de ontwikkeling van pubers. Het geeft hen autonomie, de middelen om vriendschappen te ontwikkelen en onderhouden en daarnaast zorgt het voor ontplooiing van de eigen identiteit. Door gamen, tegenwoordig voor veel jongeren ook een belangrijke manier om met leeftijdsgenoten in contact te komen, kunnen pubers daarnaast ook verschillende skills ontwikkelen. Strategisch inzicht bijvoorbeeld, maar ook kennis van vreemde talen.
Voorzichtigheid is echter wel geboden. Zo ligt verslaving of online pesten op de loer. Smith en De Vente adviseren daarom ouders goed op te letten op bepaalde ‘symptomen’. Bijvoorbeeld obsessie, controle verlies of liegen. Een open gesprek met de pubers helpt al vaak, al loop je als ouder wel bijna altijd achter de feiten aan: “Als wij eindelijk begrijpen hoe Instagram werkt zitten zij alweer op TikTok of BeReal. Het zou eigenlijk een schoolvak moeten zijn.” Volgens Smith kan het slim zijn om bijvoorbeeld eens de TikTok tijdlijn van het kind te bekijken. Omdat het werkt met een algoritme zegt het veel over wat ze dagelijks te zien krijgen.
Strafbare feiten
Soms gaat het toch fout en komen pubers online in de problemen. Door sexting, het versturen van naaktfoto’s bijvoorbeeld. Wat weer kan leiden tot sextortion, chantage met naaktfoto’s. De GGD, Parlan, Bureau Halt en Brijder Jeugd gaven ouders woensdagavond daarom ook workshops. De aanwezige medewerkers van Bureau Halt vertelden bijvoorbeeld hoe het steeds vaker voorkomt dat pubers waarbij hun verkering uitgaat geconfronteerd worden met het lekken van hun naaktfoto’s, welke ze in vertrouwen aan hun ex partner hebben gestuurd. Het gaat bijna altijd om jongens als daders en meisjes als slachtoffers.
Ook Halt raadt ouders aan om in gesprek te blijven met hun kinderen. Wanneer dit soort zaken spelen is het goed om te vragen wat de pubers er van vinden, zonder direct te oordelen. Een hypothetische situatie of een verhaal uit de media of uit de omgeving kan helpen om zaken bespreekbaar te maken. De gevolgen voor slachtoffers zijn namelijk over het algemeen ernstig. Zelfs wanneer er geen sprake is van dit soort strafbare feiten ervaren tieners het als heel vervelend wanneer zij bijvoorbeeld geconfronteerd worden met haatreacties of negativiteit. Het is volgens Halt belangrijk te beseffen dat het puberbrein prikkels op een andere manier verwerkt.
De complexe online wereld. De burgemeester die de avond opende was in ieder geval al onder de indruk van die complexe wereld en stelde “Toen hij en veel van de ouders in de zaal opgroeiden was alles anders.” en dacht weleens “Wat waren wij nog ‘bleu’ vroeger.”
Wat een inzicht van de burgemeester nu, dat hij en zijn generatiegenoten opgroeiden alles anders was. Voor de onder de complexe online wereld gebukt gaande jeugd zal dat later toch echt anders zijn. De burgemeester zei vroeger ‘bleu’ te zijn en maakt daar maar ‘wij’ van. Hoezo ‘wij’,, hoe weet u dat. Ik en vele andere lijftijdgenoten waren helemaal niet ‘bleu’. Ja, op een enkel muurbloempje na dan. Enfin. laat ik het hier maar bij houden. Iedere keer als ik een artikel lees waarin een burgemeester of een wethouder wordt aangehaald, dan wel geciteerd, lees ik slechts onwaarheden en onzin. Bijzonder tragisch, dat zij wel menen deze stad te kunnen besturen.
Ik moet denk ik even een misverstand opklaren voordat de ouders die het nodig vonden om de avond te bezoeken (en die dus zeer waarschijnlijk al het contact met hun pubers kwijt waren want wat moet je daar anders) zich nu gaan wentelen in zalige onschuld en stil geluk omdat ze denken dat je wanneer je laat zien dat je, cru gesteld, er spijt van hebt dat je er gewoon weinig voor voelt om de interesses van je kind in de media te volgen of een eigen goed doordacht opvoedkundig plan te raadplegen dan wel strikt uit te voeren (mensen zijn meer dan handig in het verbergen van hun eigen tekortkomingen en opvoeden vereist inspanning) je dan eigenlijk als ouder geen blaam treft. Een gevoel dat waarschijnlijk nog eens versterkt werd door in een ruimte te verkeren volgepakt met mensen die dezelfde problemen ervaren hoewel het helemáál(!) niet zeker is dat het selecte groepje een afspiegeling van de samenleving is natuurlijk. Wanneer je als ouder niet alleen van goede wil bent maar dat ook in je daden uit, wanneer je dus daadwerkelijk betrokken wil blijven, voelt zelfs een volledig gemankeerd puberbrein dat intuïtief aan. Dan gaat het soms natuurlijk toch nog mis maar ´uitvallers´ horen er nu eenmaal bij, dat is van alle tijden, leven is risico nemen door bv kinderen op de wereld te zetten.
1 ding is bovenal wél zeker en staat zelfs buiten kijf: ´burgemeesters in de dop´ werden én worden… nog steeds zeer beschermd opgevoed, hoewel de persoon in kwestie dat natuurlijk desgevraagd in alle toonaarden zal ontkennen maar dat komt dan doordat hij eenvoudigweg niet anders meer weet of wil weten. Ik groeide zelf in precies zo’n omgeving op en was uiteindelijk zo ongeveer de enige van tientallen van dergelijke ´burgemeestersgevallen´ links en rechts om me heen die er uiteindelijk aan te ontsnappen wist maar natuurlijk ten koste van een hoge prijs en aldus onder het juk van het stilzwijgend afnemen van alle bij die omgeving behorende privileges. ´Bleu´ zoals hierboven aangehaald wordt is ook een typisch woord dat alleen gebruikt wordt door personen die uit dat bewuste beschermde milieu komen en er is daarom nog een wereld te winnen tussen deze burgemeester en zijn publiek. Een publiek dat, net als overigens de burgemeester zelf, de problematieken niet meer goed kan bevatten door wellicht de eigen afkomst of ook doodgewone desinteresse, zo moeilijk te begrijpen is het begrip algoritme namelijk absoluut niet… Dat een dergelijke avond tot ons komt door de wijze waarop wij onze maatschappij ingericht hebben en dat daarvoor nu eenmaal soms een (hoge) prijs moet worden betaald komt vanzelfsprekend in geen geval ter sprake, dat zou ´eigen schuld dikke bult´ en dus ongepast zijn en de maatschappelijke verhoudingen verstoren. Uiteindelijk is het advies om in gesprek te gaan (of te blijven) met je kind een dooddoener van jewelste want daar ging het nu juist mis. De winst? De ouders gaan met een goed gevoel naar huis; gedeelde smart is halve smart en de burgemeester? Ja, die kreeg gewoon precies het podium dat hij verwachtte en kon even ´lekker los gaan´ in zijn eigen metier; ´uhhhh, dames en heren (inderdaad@ strandloper) ík was een beetje bleu´, en , ´ hoort u eens zeg´, ´mee eens, een verduiveld lastige zaak´, ́potverdrie/dorie(nog eens an toé zeg;)), laten we vanavond samen eens wat savoureren´, ´ja dat gaan we doen, mieters toch?´.
Een verder weinig verhelderende avond dus waar een ieder een gezellig en goed gevoel aan overhield. En dat was de inzet, meer niet.