Middenmeer – Een stuk oever langs de Kolhornerweg bij Middenmeer is sinds kort het onderwerp van een langdurig onderzoek naar natuurlijke oeverbescherming. Het onderzoek wordt uitgevoerd door TU Delft in samenwerking met de provincie. Vrijdagmiddag kregen gedeputeerde Esther Rommel en wethouder Lilian Peters uitleg over het project. Volgens Rommel zouden de onderzoeksresultaten gebruikt kunnen worden bij het verduurzamen van het grote aantal kanaaloevers in de provincie Noord-Holland.
Nu wordt het geheel van 500 kilometer aan oevers van de Noord-Hollandse vaarwegen over het algemeen beschermd met tropisch hardhout of staal. Zo is er sprake van een harde scheiding tussen het water en de kant. Soms wordt er een natuurvriendelijke oever gemaakt, maar dan is er alsnog vaak sprake van een afscheiding. Deze is dan een stukje verwijderd van de kant, zodat er alsnog een natuurlijke overgang tussen water en land ontstaat. Het volledig verwijderen van oeverbescherming is bijna nooit een optie, omdat de golfslag van grote schepen zorgt voor snelle erosie. Samen met aannemerscombinatie Beens-Hakkers werkt de provincie al aan het vernieuwen van de oevers.
Door geplaatste oeverbescherming krijgen planten en bomen, die met hun wortels een belangrijke rol kunnen spelen bij het intact houden van de oevers, weinig kans om te groeien. De provincie Noord-Holland heeft een aantal jaar geleden de universiteit uit Delft benaderd om te onderzoeken of er wellicht betere opties zijn. Er is gezocht naar een manier waarop het ‘beste van twee werelden’ tot uiting kan komen: Een beschermde, maar toch natuurlijke en duurzame oever. Het idee is om de oever van hardhout of metaal te vervangen door zachthout en daarachter inheemse beplanting. Het zachte hout dat boven de waterlijn uitkomt rot langzaam weg, waardoor er een natuurlijke overgang ontstaat.
Verschillende toepassingen
Onderzoeker Abhijith Kamath en zijn collega’s hebben vervolgens jaren in het lab gestaan om te testen op welke manieren de planten water uit de grond onttrekken. Het onderzoek heeft dan ook diverse toepassingen. Zo verwijst Kamath naar hele recente gebeurtenissen in Maleisië waarbij meerdere mensen om het leven zijn gekomen door aardverschuivingen. Het gebruik van vegetatie om vocht te onttrekken uit de bodem en deze daardoor steviger te maken is op verschillende manieren toepasbaar en kan in dit geval onder de juiste omstandigheden het gebruik van traditionele oeverbescherming voorkomen.
De installatie in Middenmeer is geëquipeerd met verschillende sensoren en opstellingen. Op een deel van de oever wordt gemeten hoeveel vocht de planten onttrekken. Een ander stuk is zo ingericht dat er met zandzakken gezocht kan worden naar het ‘faalmoment’: Hoeveel is er nodig om een oever te laten verzakken? De nieuwe vorm van oeverbescherming wordt drie jaar gemonitord. Daarvoor heeft Kamath een apparaat ontwikkeld dat onder andere kan meten hoe sterk planten zich hebben geworteld. De aanwezige vertegenwoordigers van de provincie, de gemeente en Beens-Hakkers kregen van Kamath een kleine demonstratie.
Op grote schaal gebruiken
Wethouder Lilian Peters van de gemeente Hollands Kroon laat weten enorm trots te zijn dat een dergelijk uniek experiment in haar gemeente plaatsvindt. Duurzaamheid staat ook in Holland Kroon hoog op de agenda. Met een oplossing als dit is het mogelijk tot wel tachtig procent aan CO2 te besparen. Daarnaast zorgt het voor een groei in biodiversiteit en is het een circulaire manier van werken.
Ook gedeputeerde Esther Rommel is onder de indruk. De biodiversiteit staat volgens haar onder druk en oplossingen als deze dragen bij aan het herstel. Mochten de resultaten van het onderzoek goed zijn wil ze deze methode op grote schaal gaan toepassen. Rommel ziet ook een financiële prikkel omdat er veel minder materiaal wordt gebruikt. In juni, wanneer Kamath nieuwe metingen gaat verrichten, hoopt de bestuurder opnieuw langs te komen met de dan net verkozen Statenleden.
