Den Helder – Drie jaar lang ontving een groep kwetsbare cliënten van GGZ Noord-Holland-Noord een verhoogd inkomen van de gemeente Den Helder. Dit gebeurde in het kader van een onderzoek (start in januari 2019) dat op initiatief van Wouter Boekweit (socioloog en systeemtherapeut) en Irene Veldhuis (GZ-psycholoog) is opgestart en door wethouder Pieter Kos van Den Helder mogelijk is gemaakt. De resultaten zijn veelbelovend: de groep cliënten ervoer minder stress door geldtekort, waardoor hun kwaliteit van leven toenam en overtredingen en daarmee samenhangende maatschappelijke kosten afnamen.
Op de vraag waarom is juist deze groep gekozen en niet anderen die het financieel ook moeilijk hebben antwoordt wethouder Kos: “Het gaat om een groep mensen die kwetsbaar is, met ernstige psychiatrische problematiek, ex-gedetineerd, een hoog risico op herhaling van in de fout gaan, armoede en/of weinig zicht op verbetering van levensomstandigheden.”
Schaarste
Schaarste doet iets met je brein. Het ervaren van tekort op een existentieel aspect van het leven maakt dat je voornamelijk aan korte-termijnzaken kunt denken. De wetenschap houdt zich al langer bezig met de gevolgen van schaarste op het brein. Boekweit en Veldhuis zagen in de praktijk hoe schaarste hun cliënten belemmerde om effectief in behandeling te zijn. Het onderzoek, uitgevoerd door Bureau Berg uit Rotterdam, toont aan wat Boekweit en Veldhuis vermoedden: een te laag inkomen heeft zoveel negatieve bij-effecten dat mensen in een negatieve spiraal terechtkomen en deze niet meer kunnen doorbreken.
Het tijdelijk verhoogde inkomen van 1350 euro heeft voor vrijwel alle deelnemers ontzettend veel betekend. Zij spraken van geluk dat zij drie jaar lang de kans kregen om beter te leven. Ten opzichte van hun leven bij aanvang van de pilot gaven zij aan sterker te staan en meer zelfvertrouwen te hebben. Zoals verwacht konden deelnemers dankzij het verhoogde inkomen tot op zekere hoogte beter voorzien in hun levensbehoeften en ervoeren zij minder stress door geldtekort. Het bood hen de mogelijkheid om hun woonruimte op orde te krijgen, om beter te eten en voor zichzelf te zorgen, te ontspannen en om relaties te onderhouden. Het extra geld leidde niet tot noemenswaardig meer drugs- of alcoholgebruik, maar was juist een stimulans voor de deelnemers om niet in oud gedrag te vervallen.
Zoals een van hen zei: “Het project heeft me ook een beetje tot inkeer gebracht. Ik ben ook gaan nadenken over dingen. In die drie jaar redde ik het wel allemaal financieel en dan kon ik rustig nadenken. Ja, dat opent gewoon deuren die normaal gesloten blijven, omdat je gewoon het geld niet hebt.” Het aflopen van het onderzoek heeft wel geleid tot terugval bij een aantal deelnemers, omdat de huidige financiën niet toereikend zijn. Enkele deelnemers hebben gespaard om de overgang te vergemakkelijken. Meer informatie over de resultaten staat in de infographic en samenvatting.
Vervolg
De positieve resultaten vragen om een vervolg. Boekweit en Veldhuis zien meer groepen cliënten voor wie een dergelijke pilot positief kan uitwerken. Beide behandelaars zouden er graag in samenwerking met ketenpartners een vervolg aan geven. Pieter Kos voegt toe: “Dit onderzoek laat zien dat geld, geluk en stabiliteit sterk met elkaar verbonden zijn. Het geeft stof tot verder nadenken.”
