Den Helder – De capitulatie van Japan tijdens de Tweede Wereldoorlog betekende in essentie pas echt het einde van de Tweede Wereldoorlog van het Nederlandse Koninkrijk. Op 15 augustus 1945 werd toenmalig Nederlands-Indië bevrijd. Dinsdag werd deze bevrijding, maar vooral ook de bezetting, herdacht bij het monument ‘Voor hen die vielen’ aan de Vijfsprong.
Veel bezoekers hadden een persoonlijke reden om bij de herdenking aanwezig te zijn, zoals Huib Abell. “Mijn vader was KNIL-militair [Koninklijk Nederlands-Indisch Leger, red], en mijn oom is gesneuveld in de acties in Indonesië. Een heel persoonlijk moment.” Ook de ouders van Geert Wiegant uit Groningen waren tijdens de oorlog in Indonesië: “Mijn vader en moeder hebben allebei in een jappenkamp gezeten als krijgsgevangenen. Ik ben wel in Nederland geboren, na de oorlog. Het raakt mij gewoon, en ik ga ieder jaar door met herdenken”.
Indisch zwijgen
In veel gezinnen die betrokken zijn geweest bij de oorlog werd lange tijd niet of nauwelijks gepraat over deze periode. Ouders verzwegen hun ervaringen, en kinderen wisten lang niet altijd wat hun ouders in die periode precies was overkomen. Dit zogenoemde ‘Indisch zwijgen’ werd mondjesmaat doorbroken, zoals ook in de familie van mevrouw Nijhoff. Haar vader vertelde haar even voor zijn overlijden zijn verhaal uit een van de concentratiekampen. “Naar aanleiding daarvan ga ik altijd naar de herdenking. Ik vond het alleen maar fijn, mijn ouders hebben dat al die jaren verborgen gehouden.”
Toch vertelde de vader van mevrouw Nijhoff ook niet alles; de details van de zaken die hem overkomen zijn liet hij achterwege. “Daar wilde hij het helemaal niet over hebben. Ik weet alleen dat hij geslagen is omdat hij de vlag niet wilde groeten”, vertelt zij zichtbaar emotioneel. “Ik ben nu dan toch wel blij dat ik het weet.”
Kampkind
Ad den Haan uit Den Helder heeft zelf nog actieve herinneringen uit de oorlog. “Ik ben een kampkind”, vertelt hij. Van zijn derde tot zijn zesde bracht hij door in een kamp van de Japanners, waar hij naar eigen zeggen een trauma aan heet overgehouden. “Ik heb meerdere depressies gehad, maar een intensieve therapie van twee jaar heeft de rugzak geleegd. Hij zit er nog, maar doet geen pijn meer. Ieder jaar kom ik terug om op te halen wat mijn ouders en ik hebben meegemaakt.” Gemma, zijn vrouw, voegt daar nog aan toe: “Zijn vader is tijdens het werken aan de Birma spoorweg omgekomen. Hij is nog geen 28 jaar geworden”.