Den Haag/Haarlem/Noordkop – Het kabinet heeft direct bij aanvang van haar regeerperiode laten weten de Spreidingswet in te willen trekken. Die wet verplicht gemeenten opvangplekken voor asielzoekers te realiseren. De deze week gepubliceerde contourennota schetst een toekomst waarin vrijwillige afspraken, financiële prikkels en regionale overlegtafels de opvangcapaciteit moeten borgen.
Gemeenten, provincies en hun koepels zoals provinciale overlegtafels reageren echter unaniem kritisch, zij vrezen een terugval naar crisisopvang, stijgende kosten en het afbrokkelen van onderlinge solidariteit. Dit zou ook forse effecten kunnen hebben op de Noordkop, waar Hollands Kroon en Schagen nu duidelijker hun verantwoordelijkheid nemen zodat bijvoorbeeld Den Helder daarin kan minderen.
Het kabinet stelt dat het door middel van een “samenhangend pakket” alsnog voldoende opvangplekken wil realiseren, zonder gemeenten en provincies daartoe wettelijk te verplichten. Er blijven enkele elementen uit de Spreidingswet behouden, zoals capaciteitsramingen en coördinatie via provinciale regietafels. De wet wordt naar verwachting ingetrokken na afloop van de eerste cyclus op 31 januari 2026.
Voorrangsrecht woningen vervalt
Tegelijk zet het kabinet in op beperking van de asielinstroom, snellere terugkeer van afgewezen asielzoekers en meer eigen verantwoordelijkheid voor statushouders. De taakstelling voor gemeentelijke huisvesting verdwijnt, evenals het voorrangsrecht van statushouders op sociale huurwoningen.
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) stelt in een krachtige brief dat intrekking van de Spreidingswet “niet doeltreffend en niet rationeel” is. Volgens de VNG werkt de wet juist: ruim 93 procent van de bevraagde gemeenten gaf aan dat de wet helpt bij het realiseren van opvangplekken. Zonder het wettelijk kader vervalt de druk op minder actieve gemeenten, en komt de hele opvangketen weer in de gevarenzone.
“De wet wordt niet ervaren als dwangwet, maar als steun in de rug”, schrijft VNG-directeur Leonard Geluk. “Bij afschaffing verwachten we dat maatschappelijke onrust toeneemt, de kosten stijgen en de onderlinge solidariteit verdwijnt.” Ook benadrukt de VNG dat de huidige opvangcapaciteit verre van toereikend is. Noodopvanglocaties zijn volgens het COA twee tot drie keer duurder dan reguliere opvang.
Noord-Holland terug naar de crisismodus
Ook de Provinciale Regietafel (PRT) Noord-Holland stelt dat het afschaffen van de wet leidt tot chaos. “De Spreidingswet heeft ons juist uit de crisismodus gehaald. Intrekking brengt ons terug bij af”, stellen de tien betrokken gemeentebestuurders. Zij waarschuwen voor een terugkeer naar ondoordachte noodlocaties, bestuurlijke overbelasting en maatschappelijke spanningen.
Daarnaast maken zij gehakt van het idee dat vrijwillige samenwerking voldoende zal zijn. “Zonder wettelijk kader verliest de PRT haar effectiviteit. We keren terug naar vrijblijvend overleg over noodmaatregelen”, aldus de gezamenlijke reactie.
VNG, samenhang mist volledig
De VNG noemt de beleidskoers van het kabinet niet alleen onverantwoord, maar ook chaotisch. Zo ontbreekt het volgens de organisatie aan samenhang en volgordelijkheid. De geplande maatregelen om instroom en verblijf te beperken zijn nog niet ingevoerd, laat staan geëvalueerd. Toch wil het kabinet nu al structurele opvangcapaciteit afbouwen.
De vereniging waarschuwt dat de geplande afschaffing van de huisvestingstaakstelling en voorrang voor statushouders tot stagnatie in de uitstroom zal leiden. Daardoor blijven meer mensen onnodig lang in de opvang, met hogere kosten en slechtere integratiekansen als gevolg. “De gevolgen zijn voorspelbaar, langere procedures, overvolle opvanglocaties en toenemende maatschappelijke spanningen”, aldus de VNG.
Slagkracht onder druk
Zowel de VNG als de PRT stellen dat zonder wettelijke basis de regionale regietafels hun slagkracht verliezen. “Zonder dwang vervallen we weer in de situatie van vóór 2024: een handjevol gemeenten draait op voor de rest”, aldus de VNG. Uit hun consultatie blijkt dat 88 procent van de gemeenten verwacht dat de PRT na intrekking minder effectief wordt, of zelfs verdwijnt.
De kernboodschap van gemeenten en provincies is glashelder: het loslaten van de Spreidingswet is riskant, ineffectief en slecht getimed. Zonder flankerend beleid, wettelijke verankering en heldere financiering dreigt Nederland opnieuw kopje onder te gaan in de asielopvang. Gemeenten vragen het kabinet met klem de wet te behouden, op zijn minst tot de opvangbehoefte duurzaam is gedaald én er echt grip is op instroom, doorstroom en uitstroom. “De Spreidingswet werkt. De rationele keuze is om deze te behouden”, besluit de VNG. “Intrekking nu is niet alleen onverstandig, het is zelfs bestuurlijk onverantwoord.”
Bronnen: De contourennota en de reacties van IPO, VNG en PRT op de website van de provincie Noord-Holland
Nederland is veel te goed voor die zogenaamde asielzoekers, dat gaat als een lopend vuurtje en zie nu het resultaat, onhoudbare instroom, geen woningen meer te krijgen, hotels en cruiseschepen overbeladen, in oost eu is geen asielzoeker te vinden omdat ze daar niet in de watten gelegd worden en ook dit opend de ogen niet, nog willen ze niet versoberen om de instroom te verminderen, linkse kliek richt het land ten gronde op deze manier
Schaam je… 9 van de 10 blijven liever in eigen land. Ze komen hier (de meeste) voor hun lol.
Watzeggie??
Die Spreidingswet (links-wanbeleid) had er nooit mogen zijn en kan niet snel genoeg in de prullenbak. Lost n.l. niets anders op dan het verspreiden van de woonellende en daarna nog grotere woningnood voor iedereen in Nederland. Zorg dat er niemand als gelukszoeker bijkomt en nog beter start nu met remigratie.