Den Helder – Twee oude flats in Den Helder staan aan de vooravond van een grootse metamorfose. Met 1.400 geprinte, betonnen elementen krijgen de appartementen een volledig nieuw uiterlijk in mediterrane sferen. Het is, zeggen de betrokken partijen, nog nergens in de wereld op deze schaal gedaan.
“We staan bij de flats aan de Baskeweg in de wijk de Schooten in Den Helder”, vertelt directeur Robbert Waltmann van Woningstichting Den Helder. “Het zijn 154 appartementen in twee gebouwen. Ze zijn dik 50 jaar oud. Het is tijd voor een nieuw uiterlijk, een complete make-over.”
Het project voor de komende renovatie begon zo’n vijf jaar geleden. Architect Ron van Leeuwen van bureau Kokon uit Rotterdam was al bekend met Den Helder en ging aan de slag. “We hebben eerder in de wijk De Schooten al seniorenwoningen opgeknapt, ook in mediterrane sferen. Dat was 15 jaar geleden. Ook hebben we al heel wat flatgebouwen opgeknapt, ook in Den Helder. Vijf jaar terug werd voor het eerst gesproken over het printen van beton. En toen hebben wij een plan gemaakt.”
Beton
Daarvoor was wel een bedrijf nodig dat de elementen kon printen. De firma Bruil in Veenendaal werd gevonden. Na jaren ontwikkelen is begonnen met de productie. “Het is voor iedereen heel gaaf dat dit moment nu aanbreekt. Het is een innovatief project”, zegt commercieel directeur Gerard van Engelenburg. “Tijdens het proces heb je ook wel eens te maken met teleurstellingen, maar dit is gewoon heel gaaf.”
In het bedrijf staan de eerste vijftig betonnen elementen klaar. “Het indrukwekkende is dat we in totaal 1.400 elementen moeten maken in een relatief korte doorlooptijd”, legt Van Engelenburg uit. “Het voordeel van printen is dat je geen bekisting hoeft te maken om beton te storten, dat scheelt afval. We kunnen direct vanaf tekening printen. En je hebt meer ‘vorm vrijheid’.”
En dat laatste was waar Ron van Leeuwen naar op zoek was. Voor de flats in Den Helder heeft hij zich laten inspireren door de werken van architect Gaudí in Barcelona. “Als ik eerlijk ben, vind ik de flats nu erg armoedig, lelijk mag je bijna niet zeggen in de architectuur. Toen hebben wij gekeken: wat vinden we nu echt mooi? We kwamen uit bij Casa Mila in Barcelona. Maar wat was er dan mooi? Dat wilden we overbrengen naar Den Helder. Dus van het lelijkste gebouw het mooiste maken, dat was onze doelstelling.”
Duurzaam
“De appartementen zijn qua uiterlijk verouderd”, zegt Robbert Waltmann. “Maar tegelijk zijn het hele goede, ruime appartementen. We kunnen zo’n flat nu nooit meer voor die prijs bouwen.” Want de renovatie is nu niet goedkoop, maar zonder de printtechniek was dit ontwerp onbetaalbaar geweest.
“Door de golvende vormen komt er veel meer variatie, mensen krijgen grotere balkons en het wordt een veel mooier gebouw”, zegt architect Ron van Leeuwen. “We kunnen zo de levensduur verlengen met zo’n 50 jaar. En dat is eigenlijk het meest duurzame wat je kan doen. Het is mooi dat het nu gaat beginnen, maar als het af is wordt het helemaal ‘kicken’ om het maar in het Nederlands te zeggen.”
Bij Bruil in Veenendaal moeten ze dus nog ongeveer 1.350 elementen printen. Die worden lading voor lading richting Den Helder gebracht waar ze aan de bestaande gebouwen worden gekoppeld. “Dat is ook het mooie van printen. Je kunt snel schakelen en precies printen wat de aannemer ter plekke nodig heeft”, legt Van Engelenburg uit.
De voorbereidingen beginnen volgende maand. Als die klaar zijn, volgt het echte plaatsen van de elementen. Dat het project nu het grootste in zijn soort is ter wereld was geen doel maar wel een mooie bijkomstigheid, zegt Robbert Waltmann van de Woningstichting. “We weten dat het een innovatieve werkwijze en manier van produceren was. Er gebeurt natuurlijk een hoop in de wereld, maar toen we het hoorden, dachten we wel: ‘Oh, dat is wel erg leuk dat het hier gebeurt, gewoon in Den Helder’.”
Welke printer gaan zij gebruiken, een Epson of Canon? Maar neem dan een kleuren printer! Het wordt zo wel erg wit.
Zou je ook een geheel nieuw college en gemeenteraad kunnen printen?
Mediterrane sferen, is dat door de bijnaam Palermo aan het Marsdiep?
Hendrik Baskeweg
Ik vraag mij af of Den Helder een welstandscommissie heeft. Als dit zo is vraag ik mij af wat de argumenten zijn om dit plan goed te keuren. Dit ontwerp heeft geen enkele relatie met de omgeving. Een uitgangspunt bij een welstand beoordeling. Waltman is gefascineerd door het ontwerp als object op zich, alleen dat telt. Dergelijke vormgeving zie je aan de Spaanse kust of in Abu Dhabi. Daarmee zeg ik niet dat het een lelijk gebouw wordt. Pure vormwil van de architect om te laten zien wat er allemaal uit de 3D printer kan rollen. Niet meer en niet minder. Dit gebouw mag best een moderne uitstraling krijgen, dat is niet het punt. Dit ontwerp en de vormgeving op deze plek kan qua misser vergeleken worden met het appelgroene huis. U weet wel dat huis waar de rechter aan te pas moest komen.
Wie weet!
Ik ben zeer benieuwd hoe al dat witte beton er over een paar jaar uit zal zien. Er wordt gezegd: “We hebben eerder in de wijk De Schooten al seniorenwoningen opgeknapt, ook in mediterrane sferen. Dat was 15 jaar geleden.” Dat klopt, dat zijn de flats aan het Heiligharn/Baljuwstraat. De witte balkons die toen zijn aangebracht moeten elk jaar schoongespoten worden door een bedrijf, omdat ze vies en grauw worden. De bewoners hebben daar vanaf het begin al over geklaagd. Verbazingwekkend dat er dan toch voor de flats aan de Hendrik Baskeweg weer voor spierwit wordt gekozen.