Door de uitvoeringsagenda ‘Flexibilisering Asielketen’ krijgt Den Helder als regionale coördinator nieuwe verantwoordelijkheden met betrekking tot de opvang van asielzoekers. Het asielzoekerscentrum aan de Nieuweweg wordt een regionale opvanglocatie. Hier kunnen kansrijke asielzoekers en vergunninghouders een begin maken aan hun integratie, dichtbij de gemeente van uiteindelijke huisvesting en in een meer open setting.
De overgang van het opvangcentrum naar vestiging in de gemeente wordt hiermee versoepeld. Dr. Floris Vermeulen, universitair hoofddocent politicologie aan de Universiteit van Amsterdam, publiceerde in opdracht van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) recent het rapport ‘Open armen en dichte deuren’ over de percepties van Syrische en Eritrese statushouders ten aanzien van de Nederlandse cultuur.
Wat zijn de belangrijkste bevindingen uit uw onderzoek?
“Het is ten eerste goed om te benadrukken dat het onderzoek ging om de perceptie van de statushouders zelf. Hoewel deze groepen veel zijn onderzocht in de relatief korte tijd dat zij in Nederland zijn, missen de percepties vanuit de groep zelf vaak in onderzoeken en berichtgeving in de media. Dit is dan ook echt een meerwaarde van het onderzoek. Statushouders zijn initieel veelal heel positief over de gastvrijheid. Zij zijn als vluchtelingen uiteraard dankbaar om in een veilig land te zijn.”
“Ten tweede valt het hen op dat Nederland heel erg vrij is, met name de vrouwelijke respondenten geven dit aan en dit wordt heel positief gewaardeerd. Meteen daarna komt echter vaak een tweede reactie, waarin de respondenten opmerken dat Nederland een gesloten samenleving is, waarbij het is moeilijk is contact te leggen met de autochtone bevolking. Zij voelen dat een groot deel van de samenleving niet op contact met vluchtelingen zit te wachten.”
De Noordkop kent relatief weinig immigranten en een oververtegenwoordiging van rechts-conservatieve ideeën in de lokale politiek. Hoe kunnen de resultaten uit het rapport worden gezien in een casus als Den Helder?
“De sociaal-culturele integratie is een ingewikkeld onderwerp. Het wordt vaak gezien als het contact tussen twee groepen: Immigranten en de ontvangende samenleving. Echter, de diversiteit binnen deze groepen is ook groot. In een casus als Den Helder zijn de verschillen tussen de ontvangende samenleving en de migranten groter, wat wellicht tot meer spanningen leidt. Uit het rapport blijkt dat deze verschillen worden benoemd en herkend door statushouders, maar je ziet ook signalen die er op wijzen dat ze beïnvloed worden door de nieuwe omgeving. De invloed van de ontvangende samenleving is hierin enorm belangrijk.”
Wat zou de ontvangende partij, in dit geval de gemeente Den Helder, dan moeten doen om dit juist te laten verlopen?
“Er zijn allerlei signalen die zeggen dat contacten zo snel mogelijk gemaakt moeten worden. Het opbouwen van netwerken is lastig. Je moet er alles aan doen om de contacten met de Nederlandse samenleving te verbeteren. In Nederland hebben we te vaak de neiging te focussen op de implicaties voor de ontvangende samenleving en vaak wordt snel uitgegaan van problematiek. Integratie is een tweeledig proces. Als een gemeente besluit over het huisvesten van statushouders, dan moeten zij hier vroegtijdig over nadenken. In plaats van enkel te kijken naar de verantwoordelijkheden van de immigranten op het gebied van integratie, het leren van de taal en het aanpassen van gewoonten, moet ook gekeken worden naar waar je zelf kunt aanpassen. Het echt leren kennen van de statushouders en het bouwen aan sociale netwerken is belangrijk om isolatie te voorkomen.”
Kan de uitvoeringsagenda Flexibilisering Asielketen en de komst van een regionale opvanglocatie bijdragen aan het verloop van integratie processen?
“Dit is niet wat in het rapport is onderzocht, maar als dit bijdraagt aan het eerder beginnen met het bouwen aan sociale netwerken dan kan dit positief werken. Uit eerder onderzoek is ook gebleken dat verblijfszekerheid cruciaal is om een nieuw zelfstandig bestaan op te kunnen bouwen en eigen keuzes te kunnen maken. Wanneer immigranten eerder te horen krijgen dat hun asielaanvraag kansrijk is, kan dit waardevol zijn. Een meer open opvanglocatie kan bijdragen aan het maken van contact tussen verschillende groepen. Als je als gemeente sociale cohesie wilt moet je dit wel faciliteren, want contact leggen tussen groepen met grote culturele verschillen is moeilijk.”
