Column

Column: In Alkmaar is het altijd kermis

Advertentie:

“Het is ook echt altijd kermis in Alkmaar”, zeg ik vrijdagmiddag terwijl ik richting het Karperton rij. Ik word ermee geconfronteerd dat er, zoals gezegd, kermis gaande is, waardoor het verkeer dat over de kade moet niet verder kan rijden. Ik kom gelukkig van de ‘goede kant’ waardoor ik zo naar links kan afslaan en alsnog kan parkeren. Een deel van het gezelschap waarmee ik heb afgesproken in het Japanse BBQ restaurant Hasekura kwam met een andere auto, had niet zoveel mazzel, en is daarom uiteindelijk te laat.

“Hoezo altijd?” Vragen de mensen die bij me in de auto zitten nog. “Het is hier toch gewoon eens per jaar kermis? Net als overal?” Dat zal ook wel zo zijn denk ik ergens, maar dat ga ik echt niet toegeven. In mijn belevingswereld is het namelijk al minstens acht keer eerder voorgekomen dat ik met goede moed het centrum van Alkmaar inreed en dat ik moest wijken voor draaimolens, de schiettent en bovenal dronken kermispubliek. In werkelijkheid zal het drie keer zijn geweest, of misschien twee. De frequentie maakt in ieder geval dat het begint op te vallen.

Dit wordt grotendeels veroorzaakt door het feit dat ik helemaal niet zo vaak in Alkmaar kom. Als je er elke dag bent en het is twee- of drie keer kermis, dan sta je daar niet bij stil. Maar drie keer in zes bezoeken, dat is verdacht. Als ik een slechte onderzoeker was, die van deze correlatie rechtstreeks een causaal verband maakt, zou ik wellicht opperen dat het mijn aanwezigheid is die zorgt voor de komst van de kermis naar Alkmaar. Dat er ergens een alarmpje afgaat wanneer ik de stad binnen rij zodat de kermisexploitanten snel hun attracties kunnen opzetten. De man van de oliebollenkraam gooit gehaast wat ballen deeg in het vet.

Van die klassieke denkfout zijn genoeg voorbeelden. Zo kun je bijvoorbeeld enorm veel zeggen op basis van iemands schoenmaat: Hoe groter de schoenmaat, hoe hoger het inkomen. En: Je levensverwachting wordt kleiner naarmate je voeten groeien. Daarnaast heeft het een voorspellende waarde voor de hoeveelheid baardgroei die iemand heeft. Nu is het alleen wel zo dat deze zaken allemaal correleren met leeftijd en geslacht, waarvan schoenmaat enkel een afgeleide is.

Duidelijk is dat geen enkel weldenkend mens deze conclusies zou trekken, maar in de praktijk worden dit soort foutieve verbanden dagelijks gelegd. Zeker wanneer er politieke belangen in het geding zijn wordt data nog wel eens creatief geïnterpreteerd om argumenten kracht bij te zetten. Bewust dus. Bijvoorbeeld wanneer Geert Wilders de criminaliteitscijfers van etnische groepen gebruikt als argument voor het sluiten van de grenzen, terwijl een statistische controle voor socio-economische omstandigheden uitwijst dat dit werkelijk de achterliggende factor is.

Onbewust is er daarnaast sprake van foutieve herkenning; wanneer iemand bepaalde gebeurtenissen onterecht uitvergroot of in verband legt met elkaar. Dat deed ik dus vrijdag. Wanneer de zaken niet gaan zoals je wilt of wanneer iemand eerder al iets heeft fout gedaan is het natuurlijk om op alle slakken zout te leggen. Natuurlijk, maar niet terecht.

Deze twee effecten maken tezamen dat tegenslagen groter lijken dan overwinningen, dat ze vaker voor lijken te komen en dat de veroorzakers soms onterecht hard worden aangepakt. In algemene zin is het ook wel interessanter om te kijken naar wat er misgaat, maar de perceptie moet wel realistisch blijven. In werkelijkheid worden fouten nu eenmaal gemaakt en gaan dingen wel eens mis. Het is zaak om de causale verbanden die je toebedeelt aan deze gebeurtenissen goed te overdenken. Het toeval heeft een grote vinger in de pap; het is toch ook echt maar één keer per jaar kermis in Alkmaar.

Toon meer

Stijn Vos

Stijn Vos is werkzaam als politiek verslaggever bij Regio Noordkop. E-mail: stijn@regionoordkop.nl

Wellicht ook interessant

Back to top button