Hollands Kroon – “Zout, zee en wind, het oeroude veenlandschap, de hoogte van Wieringen, coöperatieve melkfabrieken, Zuiderzee, de visserij, de strijd met het water, inpoldering, modern cultuurlandschap, bloembollen, wierdijken en bannelingen als Wilhelm. Dat bindt ons als inwoners van Hollands Kroon.” Dit stelde wethouder Robert Leever als afsluiting bij het verhaal van Hollands kroon als prachtige brug naar 100 jaar Zuiderzeewerken. Kwartiermaker Ellen Klaus betoogde vervolgens waarom de gemeente Hollands Kroon 100 jaar Zuiderzeewerken niet ongemerkt laat passeren.
De gemeente is immers grotendeels gevormd op en binnen die Zuiderzeewerken. Het ontstaan van diverse watersnoodrampen, zoals in 1825 en 1916, was uiteindelijk de reden dat ingenieur Lely een groot plan ontwikkelde om de Zuiderzee om te vormen tot een zoet binnenmeer. Natuurlijk was er veel weerstand vanuit alle kleine vissersdorpjes rond het hedendaagse IJsselmeer. Daarnaast was het ook een onvoorstelbaar kostbare en grote operatie. Op het moment dat ingenieur Lely minister werd, was de knoop in 1918 echter snel doorgehakt en kon de voorbereiding beginnen. Los van de waterveiligheid was het ook van belang om kort na de eerste wereldoorlog weer een fors impuls te geven aan de werkgelegenheid.
In 1924 werd als eerste het eiland Wieringen aangesloten op het vaste land via de Amsteldiepdijk of de ‘korte Afsluitdijk’ dat tevens de basis werd voor het huidige Amstelmeer. Daarnaast was dit ook een belangrijke leerschool voor het realiseren van de ‘grote Afsluitdijk’. Drie jaar later, in 1927, werd gestart met het droogleggen van de Wieringermeer. De veranderingen in het gebied in tien jaar tijd waren enorm te noemen. Dat is de reden om dit moment in de tijd, na 100 jaar, aan te grijpen om terug te kijken op deze waterbouwkundige werken en te herdenken, maar zeker ook te vieren dat dit ooit gerealiseerd is.
De gemeente Hollands Kroon heeft dan ook de ambitie om van 2024 tot 2032 een programma te maken met allerlei evenementen, tentoonstellingen, presentaties, kunst expressies, sportactiviteiten, films, podcast, podwalks en fotografie activiteiten om stil te staan bij deze historische ontwikkelingen die hebben geleid tot de vorming van Hollands Kroon zoals we dat nu kennen.
Het begon in Hollands Kroon
Dit gebeurt onder de titel “Honderd jaar Zuiderzeewerken, het begon in Hollands Kroon”. Inmiddels zijn er al een aantal initiatieven bedacht, zoals het erfgoedfestival op 13 en 14 april 2024 door ‘Cultuur binnen de dijken’, maar ook een fotobiënnale in de Oosterlander kerk en een tentoonstelling in het museum Jan Lont. Verder is het de bedoeling dat ook aan blijvende herinneringen gewerkt wordt, bijvoorbeeld met kunstwerken en educatieve projecten. Daarnaast is er een plan om rond 31 juli, de daadwerkelijke datum van 100 jaar aansluiting Wieringen, op die tweeëneenhalve kilometer Amsteldiepdijk alle bewoners te laten lunchen en een grote parade te houden met stoommachines, historische voertuigen en fanfareorkesten.
De intentie is om meer verbinding tussen de kernen te krijgen en Hollands Kroon nog beter op de kaart te zetten, want iedereen kent wereldwijd de Hollandse waterlinie en de Deltawerken, maar een minstens zo belangrijke operatie als de afsluiting van de Zuiderzee is nog relatief onderbelicht. Daarnaast is waterveiligheid voor een gebied dat grotendeels flink onder de zeespiegel ligt naar de toekomst ook actueel met de stijgende zeespiegel. Voor dit meerjarige programma zoekt de gemeente nog creatieve ideeën en input die zij gisteravond ook graag wilde ophalen onder de aanwezigen. Naast inbreng van bewoners, ondernemers, instellingen en de provincie zoekt Hollands Kroon ook de samenwerking met collega-gemeente Sud-west Friesland, aan de andere kant van de Afsluitdijk, om ook samen evenementen ter gelegenheid van 100 jaar Zuiderzeewerken te vieren.
