Nieuw onderzoek typeert Noordkop als ‘ongeziene periferie’ voor de Tweede Kamer

Kop van Noord-Holland – De Kop van Noord-Holland is in de landelijke politiek ondervertegenwoordigd. Allereerst wat betreft de Kamerleden die uit de regio komen, maar ook het aantal Kamervragen dat over de regio wordt gesteld blijft achter. Dit concluderen onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen in samenwerking met het Center for Information Technology en het NRC op basis van gegevens over de periode 1994 tot en met 2021. In totaal is onderzoek gedaan naar 1188 Kamerleden en ruim 67.000 verschillende Kamervragen.

Op het academisch blog ‘StukRoodVlees’ zetten onderzoekers Bram van Vulpen en Caspar van den Berg uiteen hoe en waarom zij tot hun onderzoeksopzet zijn gekomen. Zo verwijzen zij naar een eerdere analyse van Twan Huijsmans en Emily Miltenburg. Waar er in politieke discussies steeds vaker gesproken wordt over de kloof tussen de stad en het platteland pleitten zij juist voor nuance. Hoewel er inderdaad een geografische dimensie is aan ontevredenheid, zijn er juist binnen regio’s grote verschillen. Nog meer dan waar je woont maakt het uit wie je bent; wat bijvoorbeeld je inkomen is en je opleidingsniveau. Daarnaast zijn er plaats-specifieke omstandigheden die maken dat perifere regio’s onderling sterk verschillen.

Van Vulpen en Van den Berg besloten daarom om regionale verschillen verder te onderzoeken en daarbij een andere dimensie op te zoeken, namelijk die van vertegenwoordiging. Nederland kent in haar politieke systeem vrijwel geen sturing op vertegenwoordiging, ook niet op geografisch gebied. Het is met andere woorden mogelijk dat alle 150 Kamerleden uit Zuid-Holland komen, of uit Den Helder. Dat laatste is minder waarschijnlijk, zo blijkt ook uit de gegevens die de onderzoekers hebben geanalyseerd. Zo keken ze allereerst naar de geboorteplaatsen en woonplaatsen van Tweede Kamerleden: Het gemiddeld aantal Kamerleden per 100.000 inwoners uit de Kop van Noord-Holland op het laagst niveau van heel Nederland te zitten.

Niet alle landelijke gebieden zijn ondervertegenwoordigd
Dat is niet voor alle plattelandsregio’s het geval: “Als je inzoomt op de onderlinge verschillen binnen de perifere gebieden, dan valt op dat ook sommige perifere regio’s een redelijke tot ruimte afvaardiging Tweede Kamerleden kenden sinds midden jaren ’90”, aldus de onderzoekers. Daarbij gaat het om delen van Groningen, Friesland, Limburg en Zeeland. Het zijn ook die gebieden waar relatief veel Kamervragen over worden gesteld. Deze regio’s worden dan ook getypeerd als de ‘vocale periferie’: Landelijke gebieden met relatief veel politieke vertegenwoordiging en aandacht vanuit Den Haag.

Naast het ‘dominante centrum’ (de Randstad) en de gebieden daaromheen, het ‘comfortabele midden’, onderscheidt het onderzoek nog een vierde gebied: De ‘ongeziene periferie’. Die komt meer overeen met het beeld dat soms in de politiek wordt geschetst, dat van een kloof tussen de stad en het platteland. Regio’s binnen de ongeziene periferie zijn relatief ontevreden en daarnaast ondervertegenwoordigd in de landelijke politiek. Oost-Groningen, Zuidoost Drenthe, Noord Overijssel, Zuidwest Overijssel, de Achterhoek, Zuidoost Noord-Brabant, Zeeuws Vlaanderen en de Kop van Noord-Holland zijn regio’s die hier onder vallen.

Verklaren blijkt lastig
De onderzoekers concluderen dat het in deze gebieden “twijfelachtig is of die goed op de radar van Tweede Kamerleden staan”. Ze willen niet te snel uitspraken doen over de reden dat het aantal Kamervragen achter blijft. Dit kan namelijk ook te maken hebben met goede leefomstandigheden in specifieke gebieden. De Noordkop is daar volgens hen een goed voorbeeld van: “Als je kijkt naar de Kop van Noord-Holland is daar enerzijds sprake van ondervertegenwoordiging, maar ook is de brede welvaart in dat gebied relatief hoger dan in andere gebieden aan de randen van het land. Dit kan een verklaring zijn voor een lager aantal Kamervragen.” Meer informatie en kaarten zijn te vinden op www.tweedekamerinkaart.nl.