Kop van Noord-Holland – De verkiezingen komen eraan en in de recent gepubliceerde begrotingen laten gemeenten zien hoe zij voor een groot deel zelf invulling geven aan een algemene campagne. Waar Hollands Kroon hier €15.000,- voor heeft begroot, ontbreekt in Schagen en Den Helder enige vermelding over aanvullende investeringen. Texel wil voor €10.000,- aan stemhulp inkopen en steekt nog eens €20.000,- in opkomstbevordering.
De aanstaande verkiezingen hebben wel degelijk invloed op de gemeentelijke begrotingen. Omdat naar aanleiding van de uitslag maar weer moet blijken hoe het bestuur er uit gaat zien, staat de laatste begroting van de raadsperiode over het algemeen in het teken van de afronding van lopende zaken en is er minder ruimte voor toekomstige investeringen. De nieuwe raad mag daar weer over na gaan denken. Zo wordt in de begroting van Hollands Kroon vermeld dat het doel van het document is: “De nieuwe gemeenteraad een goede basis geven om het gevoerde
beleid te kunnen continueren, maar ook in staat stellen om nieuwe accenten te leggen in alle ambities.”
Reguliere kosten
Daarnaast houden gemeenten ook rekening met de kosten die gemaakt worden voor de logistieke processen rondom de verkiezingen, daar zijn zij zelf verantwoordelijk voor. Hierbij kan gedacht worden aan het inrichten van stemlokalen, het betalen van de vrijwilligers en recentelijk het organiseren van het digitaal stemmen. Gemeenten krijgen wel een vergoeding vanuit het Rijk, maar dit dekt volgens sommige gemeenten de volledige kosten niet. Zeker niet bij het organiseren van ‘coronaproof’ verkiezingen. Een onderzoek vanuit de Vereniging voor Nederlandse Gemeenten wijst uit dat alle gemeenten tezamen dit jaar 52 miljoen euro extra hebben uitgegeven voor de verkiezingen. Zij kregen van het Rijk 51 miljoen euro om dit te dekken. In totaal kostten de Tweede Kamerverkiezingen van 2020 94 miljoen euro. Vooral grotere gemeenten maakten meer kosten dan dat zij kregen aan compensatie.
Investeren in informatievoorziening en verkiezingsopkomst
Het organiseren van de verkiezingen is uiteraard een verplichting. Wat de gemeente zelf verder wil doen aan het onder de aandacht brengen van die verkiezingen is optioneel. In een groot deel van de gemeenten zijn politieke partijen zelf alleen verantwoordelijk voor de opkomst, in sommige gevallen stimuleert de gemeente via de griffie inwoners om te gaan stemmen. Dat kan op verschillende manieren. Onderzoek wijst uit dat het sturen van brieven aan inwoners, het houden van verkiezingsbijeenkomsten en het inzetten van een stemhulp de meest effectieve methoden zijn die een gemeente kan inzetten. Echter, er is ook gebleken dat het totale effect van deze middelen maar beperkt is. Daarnaast gebruikt maar een heel klein deel van de gemeenten wetenschappelijk onderzoek om hun communicatie richting te geven.
In de Noordkop pakken de gemeenten het verschillend aan. Op Texel wordt heel bewust gekozen voor het inzetten van een stemhulp als ‘de Stemwijzer’, al moet het voorstel om hier €10.000,- aan uit te geven nog wel unaniem worden aangenomen door de raad. Het college B&W refereert aan de bewezen werking van een dergelijk middel, waarmee inwoners op een toegankelijke manier informatie verkrijgen en worden aangespoord om te gaan stemmen. Op het eiland wordt ook nog €20.000,- uitgetrokken voor opkomstbevordering, het interesseren van mensen in politiek en het opzetten van een gemeentelijk debat. Daarmee geeft het eiland, zeker per inwoner, verreweg het meeste uit aan de verkiezingsopkomst.
In Hollands Kroon wordt dit ook opgepakt, al is het budget met €15.000,- wel wat lager dan op het eiland. Vanuit de griffie wordt een campagne opgezet rondom de verkiezingen. Er worden advertenties geplaatst met de belangrijkste standpunten van alle partijen en er wordt verwezen naar de toelichting op de website van de gemeenteraad. Ook is de gemeente bezig met een animatiefilmpje waarin wordt uitgelegd wat de weg is van een raadsbesluit. Volgens de gemeente hebben inwoners de afgelopen 2 jaar al vaker dan ooit de gemeenteraad voorbij zien komen. Zo is er een aparte website gekomen, zijn er social media kanalen opgezet en gaat er regelmatig een persbericht uit. Verder is informatie te vinden in de krant en zijn de raadsleden op 35 narrowcastings-borden te zien door heel Hollands Kroon. De doelstelling is een opkomstpercentage van 60 procent.
Minder aandacht in Schagen en Den Helder
Schagen en Den Helder tonen minder initiatief. In de begroting worden de verkiezingen in ieder geval niet genoemd, behalve dan de opmerking dat het gaat om een terughoudende begroting, gezien het einde van de raadsperiode. In Schagen wordt wel gewerkt aan een communicatietraject rondom de verkiezingen, ook komt er een stemhulp. Er is budget voor geraamd, maar hoeveel is niet helemaal duidelijk. Er is geen concreet streven voor het opkomstpercentage vastgesteld, zo laat een woordvoerder weten. In Den Helder is gekozen voor het maken van een glossy met en het organiseren van meerdere promotionele momenten, zo laat griffier Menno Huisman weten. Dit ter bevordering van de opkomst. De kosten worden gedekt vanuit het bestaande raadsbudget.
