Nieuwe Niedorp, ik kom er graag. Sjaak Vriend, de fractievoorzitter van CDA Hollands Kroon woont er al heel lang. Ik kom aan bij zijn huis aan een klein hofje in een rustige buurt. Dat spreekt ergens wel voor zich natuurlijk in Niedorp, maar ik probeer even de scène te schetsen. We nemen plaats aan de eettafel en Sjaak gaat koffie zetten. We hebben uitzicht op de groene tuin waarover ik een opmerking maak. Het is een mooie tuin.
Ambtenaar
“Toen we hier kwamen wonen was het hierachter zelfs nog helemaal open. Die huizen stonden er nog niet, dus je keek zo over het weiland heen. We wisten wel dat het er zou komen hoor, dus het was geen verrassing.” Voor mij is het dan weer geen verrassing dat Sjaak op de hoogte is van ruimtelijke ontwikkelingen in zijn gemeente. Een tijd geleden werd hij tijdens de raadsvergadering door burgemeester Rian van Dam nog gevraagd om aan de rest van de raad iets uit te leggen over een bestemmingsprocedure. Toen realiseerde ik me dat hij vast en zeker in dit vakgebied werkzaam is.
“Ik ben nu 37 jaar werkzaam bij verschillende gemeenten hier in de regio. Ik ben begonnen in de bouw en ruimtelijke ordening. Dat was lastig te combineren met het raadslidmaatschap. Ik was toen afdelingshoofd bouw- en ruimte in de Wieringermeer. Nou, dan moet je de politiek wel volgen. Tegelijkertijd was ik met het CDA in Niedorp in gesprek om op de lijst te komen. Elke raadsvergadering staat er wel iets over ruimtelijke ordening op de agenda en vaak wordt er op dezelfde avond vergaderd in de verschillende gemeenten. Dus dat werkte gewoon niet helemaal in één agenda.”
“Daarom ben ik toen projectleider geworden en daarna heb ik acht jaar juridische zaken in Medemblik gedaan. Twee jaar terug heb ik een switch gemaakt en ben ik teamleider geworden in Edam-Volendam. Daar doe ik juridische zaken, vastgoed, maar ook privacy en informatiebeveiliging, regionale samenwerking. Eigenlijk een groep dossiers die een beetje rondzwierven door de organisatie en die hebben ze bij elkaar gezet. Dat veranderen en ontwikkelen vind ik erg leuk.” Sjaak noemt zichzelf wat onrustig wat werk betreft: “Ik wil om de zoveel jaar wat anders doen.”
Kennis van bestuur gebruiken in de raad
In de gemeenteraad zit hij nu al wat langer, 12 jaar inmiddels. Voor Sjaak is het raadslidmaatschap dus niet iets dat je er zomaar even naast doet. Hij maakt bewuste keuzes om zijn werkende leven zo in te delen dat hij ook voldoende mogelijkheden heeft om als volksvertegenwoordiger goed beslagen ten ijs te komen. Daarbij helpt zijn ervaring als ambtenaar ook: “Er is bijna geen terrein meer waar ik niet mee te maken heb gehad. Het sociaal domein misschien wat minder, maar ik ben ook lid en voorzitter geweest van bezwarencommissies. Die kennis is handig, zeker bij het lezen van de stukken. Dat gaat makkelijker.”
Toch is het niet alleen maar voordelig vindt Sjaak: “Het staat ook wel eens in de weg. Soms is het in de politiek makkelijk om gewoon iets te roepen. Maar, als je al weet hoe het zit dan doe je dat niet zomaar. En in het begin had ik nog wel eens de neiging om ‘college te geven’, dat doe ik niet meer. Met name de laatste vier jaar zie ik dat het veel over emotie gaat. Als je dan puur op de argumenten gaat zitten dan luistert niemand. De arbeidsmigranten en de datacenters zijn daar natuurlijk een exponent van. Er wordt door sommigen niet meer gekeken naar de juridische randvoorwaarden en het beleid waarmee is ingestemd. Er mag best aandacht zijn voor emotie, en je moet uitleggen waarom je bepaalde beslissingen maakt. Maar je moet je niet laten leiden door emotie.”
Die emoties worden gevoed door de media. Sjaak zegt ook dat hij allang niet meer zomaar gelooft wat er in de krant staat. In zijn ervaring wijkt het te vaak af van de werkelijkheid. Als raad moet je dan ook recht voor de kar blijven staan, zo zegt hij. Wanneer je een bepaald beleid hebt ingezet wijk je daar niet zomaar vanaf, tenzij er echt nieuwe argumenten komen. “Sommige zaken blijven steeds terugkomen. Zoals bedrijfswoningen op bedrijventerreinen. Eigenlijk is al jaren geleden door iedereen vastgesteld dat we dat niet willen, wonen op bedrijventerreinen. Steeds als blijkt dat er weer ergens illegaal wordt gewoond ontstaat er weer discussie of we misschien toch een uitzondering kunnen maken. Ik denk wel vier of vijf keer. Daar kan ik minder goed mee omgaan merk ik”, lacht hij.
Normen en waarden
Wat dat betreft past de nuchtere instelling van het CDA goed bij Sjaak. Net als bij veel inwoners uit de Noordkop. Met de grootste partij van onze regio gaat het landelijk alleen niet zo goed momenteel. Ik vraag me af hoe Sjaak bij het CDA is gekomen: “Ik ben katholiek opgevoed, maar daar doe ik nu niet zoveel meer mee. Wat ik belangrijk vind is respect, normen en waarden, het verhaal van Balkenende heeft me altijd aangesproken. En een beetje in het midden, niet extreem links of rechts. Ik heb ook wel nagedacht over de VVD, ik vind vrijheid heel belangrijk. Maar uiteindelijk past het verhaal van het CDA het beste bij me. Landelijk gebeuren er ook wel eens dingen waar ik niet volledig achter sta. Bij het CDA lijkt dat wel steeds vlak voor de lokale verkiezingen te gebeuren, dat is wel lastig. Lokaal hebben we in ieder geval kwalitatief een hele goede fractie. Lokale politiek is natuurlijk ook van een hele andere orde. De partij idealen zijn minder belangrijk. Tachtig procent van wat wij doen wordt gewoon door het Rijk bepaald.”
De verschillen tussen partijen zijn op lokaal niveau dan ook niet groot volgens Sjaak: “Als je straks alle verkiezingsprogramma’s naast elkaar legt en naar de verschillen gaat zoeken dan wens ik je veel succes. Het meeste is gewoon hetzelfde. Bij moties zie je nog wel eens verschillen in stemgedrag, maar dat gaat dan vaak over de manier waarop je als partij in het algemeen naar moties kijkt. Wij denken: Als het de gemeente niet aangaat, waarom zouden we er dan iets van zeggen? Maar sommige partijen laten soms nog wel eens landelijke items terugkomen. Dat doen wij niet; zo nodig benaderen we zelf de provinciale of landelijke politiek. Bij sommige lokale partijen is mij niet altijd duidelijk waarom ze bij bepaalde onderwerpen tegen zijn, die laten zich misschien leiden door de emotie.”
Coalitiepartner Senioren Hollands Kroon is natuurlijk ook een lokale partij. Een aantal van hun fractieleden hebben aangegeven het niet altijd eens te zijn met de besluitvorming en het coalitieprogramma wat rigide te vinden. Het CDA heeft daar volgens Sjaak minder last van: “Wij zijn het natuurlijk ook gewend om te regeren, dus dat kan meespelen. Ik denk over het algemeen dat er een goede samenwerking is. De economische ontwikkeling die we hebben ingezet in onze gemeente, daar hebben sommige coalitieleden het moeilijker mee. Twee raadsleden zijn dan ook tussentijds uit de coalitie gestapt. Je moet aandacht hebben voor elkaars argumenten, maar je kunt niet steeds van koers veranderen. De wethouders moeten ook weten waar ze aan moeten werken.”
Gezin
De tijd die overblijft besteed Sjaak graag aan zijn gezin: “Ik ben gelukkig getrouwd, we hebben drie jongens, de oudste is nu 25. Ik ben vaste supporter van FC Volendam, daar ga ik vaak met mijn jongste zoon naar toe. Ze hebben alle drie ook gevoetbald, mijn zoons. Daar ben ik ook steeds bij betrokken geweest, als coach of begeleider. Mijn jongste speelt nu in het seniorenteam, en daar ben ik vaste vlagger. Daarnaast is mijn vrouw heel erg van de muziek en spelen we graag spelletjes. En ik ga graag uit eten, niet elke week hoor, maar ik vind het wel heel leuk. De Irish Pub gaan we wel eens heen bijvoorbeeld, of ’t Anker.”
“We hebben nu met z’n tweeën het luxe ritme om drie keer twee weken vakantie te nemen. Vroeger gingen we vaak naar de Veluwe, niet zo ver van huis. Want ja, met die drie jongens op de achterbank dan weet je het wel. Hier bij de rotonde begonnen ze al. We zijn wel een paar keer wezen vliegen, om ze dat ook te laten zien. Turkije en de Canarische eilanden bijvoorbeeld. Nou met zijn vijven ben je dan natuurlijk een godsvermogen kwijt. De laatste jaren gingen we dan vaak een keertje in Nederland, een keertje in Duitsland en dan nazomeren op een Grieks eiland.”
Pluk de dag
“Je leeft maar één keer he, je moet het maximale er uithalen. Ik heb in mijn familie veel ziek en zeer meegemaakt dus ik pluk de dag.” Dat maakt voor Sjaak ook dat hij heeft besloten een punt te zetten achter zijn tijd in de gemeenteraad. Hij heeft na 12 jaar raadslidmaatschap aan het bestuur van het CDA laten weten niet meer verkiesbaar te zijn. “Soms denk ik ook dat ik nog wat dingen moet inhalen. Ik heb tot mijn 40ste nog gestudeerd naast mijn werk en ik doe verschillende commissies en de politiek. Eigenlijk ben ik 50 of 60 uur per week aan het werk. Ik hou van hard werken maar ik wil de dingen doen die ik leuk vind. Het kost me nu meer energie dan het oplevert.”
Dat komt volgens Sjaak ook door de manier waarop de gemeenteraad de laatste jaren heeft gewerkt: “Er wordt voor mijn gevoel te weinig gedaan met opmerkingen over de werkwijze van de raad. Dat is wel een worsteling hoor, want ik loop er al drie jaar mee. Ik wil een bijdrage leveren aan de samenleving, en ik ben een gemeenteman. En ik wil ook voor het CDA zorgen dat er een goede opvolger is en ik weet natuurlijk niet wie zich weer verkiesbaar stelt. Maar er zijn ook andere dingen belangrijk en sommige zaken frustreren mij nu. Als er raadsleden aankomen met een vooraf geschreven tweede termijn, dan zie je dat we elkaar niet de ruimte geven om met goede argumenten te overtuigen. Dat heeft ook wel echt meegespeeld dat ik zeg ik nok ermee.”
Sjaak heeft jaren geleden wel eens gezegd dat hij best wethouder zou willen worden. “Ik weet niet of ik het juiste karakter heb hoor. De kennis heb ik wel. Maar als wethouder ben je natuurlijk zelfs nog meer in de weer dan als raadslid. En dat is voor mij nu het belangrijkst. Ik wil meer leuke dingen doen samen met mijn vrouw. Of soms even spontaan op bezoek bij mijn zoon in Amsterdam. Mensen vergeten soms dat we gewoon een bedrijf van 100 miljoen runnen, met een lekenbestuur. En dan ook nog een met hele ingewikkelde en diverse producten. Daar heb ik 12 jaar aan meegeholpen, en nu is het tijd om dat af te sluiten. Ook al kost me dat veel moeite.”
