Texel – Vermoedens waren er al, maar nu is ook echt bewezen dat Oosterend het oudste dorp van Texel is. Bij opgravingen zijn sporen uit de IJzertijd en Romeinse tijd gevonden. Hoewel er oudere dorpen op het eiland zijn geweest, is Oosterend de langst bewoonde nederzetting van Texel. Andere dorpen zijn verdwenen of zijn door de tijd verplaatst.
Bij een vernietigende brand aan de Koetebuurt in Oosterend gingen in maart 2018 vijf monumentale panden in vlammen op. Voor er kon worden herbouwd, moest er eerst archeologisch onderzoek worden gedaan op de plaats van de huizen. Dat leverde vervolgens veel nieuwe informatie op over Oosterend en haar geschiedenis.
Zo werd er een dijkje gevonden van 1,25 meter breed en nauwelijks een halve meter hoog, die kan worden beschouwd als de vroegste dijk op Texel. Hij is gebouwd rond het jaar 800 na Christus. Het dijkje moest het hoge water van de zee weghouden. Al gauw werd de dijk vergroot tot het vier meter breed en één meter hoog was. Daarachter verrees een terp.
Scherven van het Hessen-Schorsens kogelpotaardewerk uit 500 na Christus zijn de oudste aanwijzing dat in de Middeleeuwen gebruik is gemaakt van het gebied rond Oosterend. Er zijn tevens greppelsystemen, akkers en ploegsporen uit de IJzertijd en/of de Romeinse tijd gevonden (500 voor Christus tot 200 na Christus). Daarna werd daar even niet gewoond.
Heel vroeger werd er niet met bakstenen, maar met zoden gebouwd. Bijzonder is dat zo’n zodenhuis ook is gevonden in Oosterend. Hij is 5,5 meter breed, de lengte is niet ontdekt. De zodenwanden lijken op de Texelse tuunwallen. Bij het huis was een waterput gegraven en ook de wand van die put was gemaakt van zoden. Deze zoden waren gestapeld op een houten frame. Uit onderzoek is gebleken dat de bomen waarvan dat frame is gemaakt, groeiden tussen 695 en 882 na Christus.
Oosterend is nu weliswaar het oudste dorp van Texel, maar dat is niet altijd zo geweest. Wel is het dorp het langst bewoond. Den Burg lag oorspronkelijk ver buiten het huidige dorp en verdween na 1100. Veel bewoners waren voor die tijd al verhuisd naar het nieuwe Den Burg rond de Groeneplaats, of naar het inmiddels verdwenen dorp De Westen.
